KurukhTimes.com

कोलकाता कुँड़ुख़ बकलुरिया खोड़हा गही कुंदुरना अरा परदना

चान 1950 नु एम्मबस बकरा कोचा (टांेगो) जिला: गुमला (झारखण्ड) अरा इंग्गयो ही पद्दा, चैनपुर, गुमला बेजरार ती नुकरी खतरी उत्तर पानियलगुड़ी, अलिपुरद्वार जंक्षन, जलपाईगुड़ी (पष्चिम बंगाल) नु डेरा बसा नंज्जर। इंग्गयो, निर्मला गल्र्स हाई स्कूल, दमनपुर मिषन नु मस्टारिन रहचा। इसता पद्दा नुम एंगहय कुंदुरना मंज्जा। पद्दा-ख़ेप्पा नु नन्ना जातियर सादरी, बंगला, हिन्दी, बग्गे कछनखरआ लगियर। कुँड़ुख़ ही बोल-चाल माल रहचा। अयंग-बंग तम्हंय मझि नु उर्मी बारी कुँड़ुख़ दिम कछनखरआ लगियर। कुँड़ुख़ ही महबन बुझुरआ लगियर। असतला परिवेष चड्डे कुँड़ुख़ भखा सिखिरना मल मंज्जा। ओरे नु मिषनरी कोनभेन्ट, ती पढ़ाई नंजकन, तसले लाॅरेटो काॅलेज दार्जिलिंग ती ग्रेजुवेषन मंज्जा। इदि चड्डे कुँड़ुख़ कत्था सिखिरना नु धेयान चिआ पोलताःरा। 

    ग्रेजुवेषन मन्जका खोखा रिजर्व बैंक कोलकाता नु बहाली मंजा। आ बेड़ा नु गुमला तरती ऐंड़ (2) झन संगेर बैंक नु नलख नना लगियार। आर दुयो झना तमहंय मझी नु कुँड़ुख़ दिम कच्छनखआ लगियर। एंग्गन एःरर कि टोकआ लगियर दरा अलखा हूँ लगियर। बआ लगियर - ’’नीन कुड़ुख़नी का तुडु़ख़नी, कुँड़ुख़ कत्था बलदी।’’ एंग्गन खींस हों लग्गा लगिया अरा लज्जे हूँ। एन्देर गे का अयंङ-बंग ताम कुड़ुख़ कत्था दव कुना अख़आ लगियार मकिल माल सिखाबाःचर खद्दारिन। 29 साल नुकरी मंजका ख़ोख़ा, मलिंगनेन्ट मलेरिया (सेरेबरल मलेरिया) नड़ी धरचा। एकअम बेसे खेअते उज्जते बछरकन, मकिल ख़न्न दव ले एःरा पोल्ला लगिया। ई बेड़ा नु ठीक भोलेण्टरी रिटायमेन्ट स्कीम बरचा। अन्नु एःन वी.आर.एस. होच्चकन। एंग्हय आलस थद्दयुस लकड़ास हों आर.बी.आई. ती वी.आर.एस. होच्चस। इदि ख़ोःख़ा दुयो झनम घोखोचकम जे बिना नलख ही जिनगी दव मल बितर’ई। इदिगे कुँड़ुख़ भखा नू नलख ननना ही चिंहूट मंज्जा।      

    यूनेस्को ही रिपोर्ट, नु कुड़ुख़ भखान ENDANGERED LANGUAGE बाचका र’ई। अजम चाँःडे़ मुलख़ो अरा खेओ कालो, अगर कुड़ुख़र भखान मल बछाबओर अरा उईयोर होले। नाम ओरमत अख़दत जे बहरी ती नन जातियर कुँड़ुख़ राजी नु बीसना-केज्जना धंधा, खल्ल उखड़िन बच्चना, परता टोंगरी, खनिज उर्मी नु धकियाअ़ना अरा कब्जा ननना अरा नमहंय भखा अरा नेगचारन बिगडआ चिआ लगनर। नमागे उर्मीन बछाबअ़ना चाड़ र’ई। इदिनिम कुँड़ुख़ लूरगरियर “KURUKH LITERARY SOCIETY OF INDIA” चान 2006 नेड्डा 14 अक्टूबर नु कमिटि, संस्था कम’चर’ अरा भखान बछाब’आ गे, परदाआ गे अरा बींड़आ गे अनाईत चिंहुट नंज्जर अरा नना लगनर।                

    कुँड़ुख़ लिटररी सोसाईटी गहि ओरे बैसकी रांची (झारखण्ड) नु चान 2006, नेड्डा 14 अक्टूबर नु मंजा। ई ओरे बैसकी नु सय तेजकुमार टोप्पो, सय बेनेदिक बेक, सय फ्रांसिस तिर्की केरका रहचर। किररर कि ई कत्थन कोलकाता नु तिंग्गयर। ई पइत्त नु सय तेज कुमार ही खोता नु ओंदता (पहला) बैसकी चान 12.08.2007 नु मन्जा। दोय एंड़ (12) झन ख़ोंड़ोरका रहचर। ख़ोख़ा नु साॅल्ट लेक अरा बेहाता नु बैसकी मंज्जा। सय तेजकुमार टोप्पोस ओंदता (पहला) कोलकाता चैप्टर चीफ चाजरस चान 2007-08 गुटि रहचस। अदि ख़ोःख़ा सय थद्दियुस लकड़ास कोलकाता चैप्टर चीफ चाजरस।        

    कोलकाता चैप्टर गहि रजिस्ट्रेषन न0. - 5/60028/2007 हेके। चान 2009 नु सय थद्दियुस लकड़ास कोलकाता चैप्टर चीफ चाजरका संग्गे, आस गने एंग्हय नामे हों एक्जीक्युटिव कमिटि नु मंजा। खनेम दुयो झन लाइफ मेम्बर मंजकम। एमहंय घोख नु बरचा का कुँड़ुख़ भखा Endangered Language हेके, भखा बिलुप्त मना काला लगी इदि घोख ती अयंङ भखान एकासे बछाबओत, परदोत अरा बींड़ओत, एन्ने घोखअर सौंसे जियाति नलख, नना हेलरकम। कुँड़ुख़ारिन ख़ोंड़ना, कुद्दना-नंुगना, अतख़ा तूड़ना अरा तईना। संविधान गहि आईन पुथि नु अजम दव नलख नन्जस।            

    चान 07.09.2008, डाॅन बोस्को पार्क सर्कस स्कूल, कोलकाता नू तोलोङ सिकि नु तुड़आ - बचआगे 50 (पन्दोय) झन गे वार्क षाॅप मन्जा। डाॅ॰ नारायण उराँव ‘‘सैन्दा’’ अरा फादर अगुस्टीन केरकेट्टा गर ही अगुवई नू मन्जा, आरिम डहरे एःदआचर। सय थद्देयुस लकड़ा अरा परिवार, सय आनन्द प्रकाष टोप्पो गर ही संगड़ा अरा सहड़ा ती वार्कषाॅप दवले मंजा। चान 2008 नेड्डा 11-14 अक्टूबर हिन्दराजी कुँड़ुख़ बकलुरिया, धतम सिलिगुड़ी नु मन्जा। 

आलरिन खोंड़ना अरा पत्त’आना गहि कत्थन तेंगना अनाइत बेड़हा चिरखी चेंड़ना तली। बुझाबअ़ना मन्जा अनुसूचित जनजाति ने तली, चिन्हा एन्दरा हेके (1) अलग भाखा, (2) फरके नेग-चार (3) समाज नू सन्नी कोंहा हि अड्डा मल्ला, फरक मल्ला, (4) अलग क्षेत्र नु रअना अरा पंचे विषेश रासन पड़हा ब्यवस्था नु चलरना। इदिन संविधान गहि अनुच्छेद 29 गने बुझाबाचकम ख़ने केरमे केरमे डहरे ऐका लगी।

    चान 2011 ता घरसुमारी नु खोड़हा ता आलरिन उरांव, भाखा कुँड़ुख़ अरा धरम अद्दि अरगतागे तेंगतारा केरा। खद्दर गहि लूरकुड़िया गे फाॅर्म नु अरा आॅफिस ता परचा नु कुँड़ुख़ भखान तुड़ता’गे बा’तारा केरा। कोलकाता गहि A/c - KLSI ता नामे नु खोलरा केरा ? PAN Card चान 04.11.2012 नु मन्जा केरा।  चान 2013-14 ठेपा हुलहुलि नन्ना कि क्मसीप Delhi Central Office नु चिइ’तारा केरा। चान 2014 ता हिन्दराजी बकलुरिया धतम (अण्डामन) कोलकाता चैप्टर चिरखी चेड्डा। चान 2007-2015 ता उर्मी धतम नु कोलकाता चैप्टर ती हाजिर रहचर।

    चान 2014 नेड्डा 02-04 अक्टूबर, पोर्ट ब्लेयर अण्डामन अरा निकोबर ता हिन्द राजी बकलुरिया धतम नु एंग्गन (सयख़ी सुषीला लकड़ा), चैप्टर चीफ चाजियर अरा अक्कु गुटि रअ़एन।
खोड़हा गहि नलख:-
वर्कशॉप प्रोग्राम -
 1. तोलोंग सिकि नु तुड़ना-बचना अरा हेभेरना।
 2. कुँड़ुख़ कत्था सिखिरना सेमिनार, संवैधानिक अधिकारन तेंगना।
 3. नलना-तोःकना अरा डंडी सिखिरना।
 4. फनप्र ब्वदजमेज (लूरअपटा), आलारिन जगाब’आ गे अरा अख़आ गे।
 5. कुँड़ुख़र गहि इतिहास अरा नेगचारन तेंगना।

चैप्टर गहि प्रोग्राम -                            
नेड्डा 20 फरवरी कुँड़ुख़ दिवस, 21 फरवरी सौंसे खेखेल अयंग कत्था उल्ला (INTERNATIONAL MOTHER LANGUAGE DAY), खद्दी परब, 9 अगस्त गे विश्व आदिवासी दिवस, करम परब, लिंगुवा कलचर, 26 नवम्बर संविधान दिवस, सन्नी-सन्नी धतम अरा बैसकी। लिंगुवा कलचर उर्मिन ति दाव मनी आलर बग्गे खोंड़नर। ई नलख नू लूरअपटा, तोलोङ सिकि टूड़ना-बचना, नलना-तोकना गहि लूरअपटा मनी। पराईज, ओंदता, एंड़ता अरा मून्दता आलर गे चितार’ई। इदि संगे कोनसोलेषन पराईज हो र’ई। कोलकाता ती बहरी अरा भितरी एकसन कुँड़ुख़र बग्गे रअ़नर असन प्रोग्राम कमना अरा बैसकी ननना। अक्कुन, कोलकाता एकला मला, चैप्टर संगे औरेम अड्डा जोड़ोरा। नुनिया डांगा, हलदर विधि (बर्द्धवान हुगली) पंडुवा अम्बिका कालना, चांदपुर (वर्द्धवान, हुगली), खड़दह ( उत्तर 24 परगना), रानीगंज, दुर्गापुर, आसनसोल (वर्द्धवान), कचरापाड़ा (नदिया), सुन्दरवन, कनिंग, सोनारपुर बसन्ती नु संतरागहि (हावड़ा) लिलुआ औरोम अड्डा नू डेना बिथरारआ लगी।

    चान 25.11.2015 नु दूसरा संविधान उला मनच’कम। संविधान ही अनुच्छेद 350ए, तोलोङ सिकिन पष्चिम बंगाल ता लूरकुड़िया पाठ्यक्रम नु ओंदरा आगे राज्यपाल, चेयरमैन, एस.टी कमिशन अरा पष्चिम बंगाल ता मुख्यमंत्री ममता बनर्जी गे तोलोङ सिकि ती प्राइमरी (1-8 क्लास गूटि) पढ़ाई अरा कुड़ख़न राजकीय भखा ही दर्जा चिआ गे खापुर’गुसन अतख़ा चिईतारा। 

संविधान हि 347 अनुच्छेद मुताबिक कुँड़ुख़ भख़ान राजी भाख़ा गहि ओहमा गे लइक्का रहचकम। सय महेष मिंज समटुउस, पष्चिम बंगाल सरकार संगे जोड़ो’रस कि ई पईत नु नलख नन्जस। तोलोङ सिकिन बंगला अरा हिन्दी नु सरीयाचस दरा एंड़ पुथी हि नामे ’’तोलोङ सिकि परिचय’’ अरा ’’कुँड़ुख़ भाखा षिक्षा कमचस अरा प0 बंगाल सरकार ती चिपताचस।’’

नेड्डा 21 फरवरी चान 2017 सौंसे ख़ेख़ेल अयंग कत्था उल्ला (INTERNATIONAL MOTHER LANGUAGE DAY) नू पष्चिम बंगाल ता मुख्यमंत्री सयनी ममता बनर्जी, कुँड़ुख़ भख़ान स्वीकृत नंज्जा अरा तोलोङ सिकि ती तूड़आ-बचआ, सिखरा’आ गे पंड़सा लगी। क्लास ओरे नना गे ढिब्बा गहि संगड़ा नेचकम, ख़ने क्लास ओरे ननागे ढिबा चिई’तारा केरा। Tribal Research Institute, Tribal Development Corporation, Tribal Development Department, ढिब्बा गहि जिम्मा होच्चा। ई ढिबा ति पष्चिम बंगाल ता 7 (सय) अड्डा दोय एंड़ (12) उल्ला कुँड़ुख़ नु Workshop Training मंज्जा। इन्नु कुँड़ुख़ ती कच्छनखरना, तोलोङ सिकि नु तुड़ना-बचना अरा हेभेरना मन्जा। इदि ख़ोख़ पढ़ऊ खद्दर’गे सर्टिफिकेट चिईःतारा केरा। 

सय (7) अड्डा ट्रेनिंग:-            
1. नेड्डा 17-30 मई, चान 2017 - नुनिया डांगा (वद्र्धावान हुगली) - 80 झन।
2. नेड्डा 16-29 मई, चान 2017 - खंदरा (दुर्गापुर) 85 झन पढ़ऊ खद्दर।
3. नेड्डा 27 नवम्बर - 08 दिसम्बर, 2017 - बालूरघाट (दक्षिण दिनाजपुर) 91 झन   पढ़ऊ खद्दर।
4. नेड्डा 13 जनवरी - 24 जनवरी, 2018 - कामाख्या गुड़ी (अलिपुरद्वार) 210 झन पढ़ऊ खद्दर।
5. नेड्डा 16 अप्रैल - 28 अप्रैल, 2018 - खड़दह (उत्तर 24 परगना) - 86 झन पढ़ऊ खद्दर।
6. नेड्डा 27 जनवरी - 07 फरवरी, 2019 - पानीघाटा गिरिक (दार्जिलिंग) 60 झन पढ़ऊ खद्दर।
7. नेड्डा 15 फरवरी - 26 फरवरी, 2019 - पानवर बस्ती (माल बाजार) 81 झन पढ़ऊ खद्दर।

    अक्कुन पष्चिम बंगाल नू 31 मार्च, 2017 “THE WEST BENGAL ADIBASI, DEVELOPMENT AND CULTURAL BOARD” Head Office – MAL BAZAR नु बनचकी र’ई। असरा र’ई ई बोर्ड कुँड़ुख़ भाखान परदा भागे बाड़ारा आगे उर्मी मदाइत चिओ। पष्चिम बंगाल ता कुँड़ुख़ Workshop Training गे सय महेष मिंज, सय फ्रांसिस तिर्की, सयख़ी तारा मिंज, सयख़ी सुषीला लकड़ा, सय विरेन्द्र केरकेट्टा, सय सुनील बघवार, सय दिलीप खलखो, सय अमल धंगार मुद्ध रह’चर। 12 उल्ला ट्रेनिंग नू तोलोङ सिकि ती तुड़ना-बचना अरा कुँड़ुख़ कच्छनखरना सिखाबअ़ना मंन्जा।        

    नेड्डा 8 फरवरी, 2018 नु कुँड़ुख़ भखा बिल पष्चिम बंगाल ता विधानसभा (The West Bengal Legislative Assembly)  नु पास मन्जा। विधानसभा 11 खरिका ति ओरे मन्जा 12.30 बजे गुटि। ट्राइबल डेभेलपमेंट डिपार्टमेन्ट ता विधायक, मंत्री सय जेम्स कुजूर ओंद घंटा कुँड़ुख़ नु तंग्हैं कत्थान उइय्यास। तंग्है बखाइन नु कुँड़ुख़ भाखा गहि महबान तिंगियास। कुँड़ुख़ भखा नम्है पुरखर गहि विरासत हेके। कुँड़ुख़ भाखा अयंङ कत्था तली। आवंगे भाखा गहि महबा, परदना, जोगाबअ़ना अनाइत चांड़ र’ई। नम्है पुरखर अरा अक्कुनता कुँड़ुख़र मझी ढेर लूरगरिया, रहचर अरा रअ़नर। आर गहि तुड़चका पुथी, कत्थपण्डी, कत्थडंडी इतिहास खीरी मैगाजिन पत्रिका, डिक्सनरी अरा ढेर टुड़चका पुथि लाइब्रेरी नु खखर’ई।
    सय मंत्री जेम्स कुजुर, डाॅ॰ नारायण उराँव सैंदास गहि अजय ओहमा पाईड़यस। ’’तोलोंङ सिकि’’ आविश्कार डाॅ॰ नारायण उरांव सैदास नन्जस। ईस गे अजय कोंहा खेक्खा तली। डाॅ॰ नारायण उरांव सैंदास गहि तुड़चका ’कइलगा’ तोलोंङ सिकि में कुँड़ुख़ प्रवेषिका, ’’तोलोंङ सिकि का उद्भव एवं विकास’’, कुँड़ुख़ कत्थअइन अरा पिंजसोर “(Kurux Grammer and Terminology)” ’’पुना चद्दो’’ मुनता खन्दहा (तोलोंङ सिकि में कुँड़ुख़ प्रवेषिका भाग-1, चीचो डण्डी अरा बक्कहुही (षब्दक्रान्ति) त्रैमासिक कुँड़ुख़ पत्रिकन एदआस, ऐन इबड़ा पुथी गहिन मंत्रीस गे चिच्चकी रहचन, विधानसभा पास मन्जका ति दूई महिना मुन्दधारे।

    सय जेम्स कुजुरस ही बखाइन खोखा, सय पार्थो चटर्जी विधानसभा ता मुंधास बाःचस, चान 2011 ता जनगनना नू तूड़का बेसे पष्चिम बंगाल ता कुँड़ुख़र गहि जनसंख्या छः लाख तैंतालिस हजार पांच सौ दस (6,43,510) र’ई।
    कुँड़ुख़ गहि पईत नू सुपत-कुपत मन्जा। विधायक पक्ष सपोर्ट नू रहचर। विपक्ष बिधायक कैनोझन सादरी भखान प्रोमोट ननना ही पक्ष नु रहचर, पहें बअ़तारा केरा जे सादरी लिंक भखा हेके, ख़नेम ओरमर Bill पास मनागे सपोर्ट चिच्चार।
    इदि ख़ोख़ा एन्ने हूं बातारा केरा जे एकसन कुँड़ख़र गहि जनसंख्या 10 प्रतिषत र’ई। एकअम अड्डा जे लेखा का ब्लाॅक, जिला पद्दा षहर असान चांड़े लूरकुड़िया कमना रअ़ई।

    बिधानसभा नू कुँड़ुख़ बिल पास मंज्जा केरा। इन्नू सय जेम्स कुजुर ओण्टा कुँड़ुख़स रहचस, ने ओरे ति मुंज्जा गुटि कुँड़ुख़ भखा नु कच्छनखरस। ईद इतिहास गवाह हेके।

    विधानसभा नू बिल पास एःरागे, गवाह चिऊ आलर कुँड़ुख़ लिटरारी सोसाइटी कोलकाता, चैप्टर ता सयख़ी सुषीला लकड़ा, देनिस अनुप लकड़ा, फ्रांसिस तिर्की, सुप्रिया कोड़ा (टोप्पो), पलटन सरदार (टोप्पो) 6 झना रहचकम।

    मंत्री जेम्स कुजुर सीन सौंसे जियाती बहमे ननदम। नेड्डा 21 फरवरी, 2018, सौंसे खेख़ेल अयंङ कत्था उल्ला (International Mother Language Day) नू मुख्य मंत्री ममता बनर्जी कुँड़ुख़ भख़ान Official Language घोषित नन्जा। नेड्डा 5 अप्रैल, 2018 नू कानून कम्मरा अरा Kolkata Gazetted Notification नु उरखा।

नेड्डा 01 जून, 2018 नू Official Language गहि Gazetted Notification मन्जा। ई कोहा अरा दव नलख गे पष्चिम बंगाल ता मुख्य मंत्रीन सौंसे जियति बहमे ननदम।

    कोलकाता चैप्टर अक्कुन ढेर परदिया केरा, बग्गे आलर माघेर अरा अरदा माघेर (Ordinary & Life Member) रअ़नर ख़ोड़हान एःरा-ख़ोःजा गे कमिटि बनचकी रअ़ई।

    कुँड़ुख़ भख़ान परद’आ गे, बिंड़िर’आ गे अरा बछाबआ गे कोलकाता चैप्टर नू ढेर दव नलख मंज्जकी रअ़ई।

    अक्कुन कोलकाता नू लाॅकडाउन गहि चलते उर्मी नलख थमसारा केरा। ओरमारिन बहमे नन्दन, दाव बाख़दन,

        जय धरमे, जय कुँड़ुख़। 
- श्रीमती सुषीला लकड़ा, चैप्टर चीफ                                                 K.L.S.I., KOLKATA CHAPTER    

 
विधानसभा में कुंड़ुख़ भाषा को राजकीय भाषा का दर्जा दिये जाने के समय दिनांक 08 फरवरी 2018 को भाषा संशोधन बिल पर हुए बहस के गवाह बने 06 कुंड़ुख़ व्यक्ति एवं कुँड़ुख़ लिटरsरी सोसाइटी कोलकाता] चैप्टर के श्रीमती सुषीला लकड़ा] श्री डेनिस अनुप लकड़ा] श्री फ्रांसिस तिर्की] श्री सुप्रिया कोड़ा (टोप्पो)] श्री पलटन सरदार (टोप्पो) एवं बीच में बैठे हुए माननीय मंत्री श्री जेम्स कुजूर।
 

Sections