ओन्टा डअ्उ पोक रहचा। आद तंगआ ख़द्द ख़र्रा गने सोंगरा परता ता झबरा बड़ा मन्न ही पा:दा गुसन रअ्आ लगिया। आद नितकिम, उल्ला बा:री बेद्दा मो:ख़ा का:ला लगिया दरा किर्रर की ख़द्दर गने रअ्आ लगिया।
आ बड़ा ए:ख़ नुम ओन्टे हाथी हुँ बसा नंज्जकी रहचा। आद भर्इर उल्ला अजगो-इजगो कुद्दा-नुंग्गा की सथारआ गे बड़ा मन्न ए:ख नुम बरआ लगिया। हाथी कुद्दो-नुंग्गो बा:री अंधवारी मन्न-मास गही नवतुन डा:ड़ा गुट्ठीन एसआ-मुरचा की हेबड़ा चिअ्आ लगिया, अवंगे परता ता उरमी जिया-जउँत अदिन मल पइत्तआ लगिया। एका-एका बा:री आद ख़ोसरा ती अम्म ओन्दोरअर की सन्नी-सन्नी आ:लो मर्इय्याँ तुन्न्दा चिअ्आ लगिया। उरमी ती बग्गे, पोक गही ला:ता-चुरी ए:रर, अदिन तिरख़ा-ना:बा लगिया। सन्नी आ:लोन डा:हआ खतरी हाथी गे रिज्झ लग्गा लगिया। हाथी गही र्इ नलखन ए:रर डअ्उ पो:क अकय कयरारआ लगिया।
उन्दुल डअ्उ पो:क हाथिन बरजा:चा - अनय हाथी, नीन उरमी सन्नी जिया-जउँतन डा:हदी। र्इ नलखन नीन अम्मबय, मखले उन्दुल नीन हुँ बुझुरओय ! डअ्उ पो:क गही कत्थन मेनर, हाथी गरजा:रा दरा बा:चा - छछेम र’अय, नीन अकय सन्नी रअ्दी। ए:न एका बेसे ओंग्गोन अन्नेम रओन। बग्गे बओय होले निंग्गन हुँ तिरख़ोन की पिटोन चिओन।
हाथी गही धमकाचकन मेनर, डअ्उ पो:क अदिन लूर सिखाबआ गे ताक बेद्दा हेल्लरा। बेड़ा कर्इट्टका ती उन्दुल पो:क गे मोका बरचा। उन्दल लोहाड़ी बा:री हाथी परता तरती किर्रर, मन्न ए:ख़ नु सथारआ लगिया। आ बा:रीम डअ्उ पोक, छछेम गते-गते हाथी गही सूँ:ढ़ी नु कोरचा दरा उलम परमा हेल्लरा। हाथी नुंजना ती गरजारनुम अजगो-इजगो थसड़ा-थोसड़ा मना हेल्लरा। पँहेस अदि गही जिया सलसंत मल मंज्जा। तसले आद बुज्झरा का आ नलख डअ्उ पो:क पा:ली किर्तआ गे नंज्जकी रअर्इ - ख़ने, आद डअ्उ पो:क ती बा:चा ! एंग्गन ख़ोमा (छमा) ननके पो:क बहीन। ए:न निंगहय कत्थन पोलकन बुझुरआ। नीन एका बेसे बओय अन्नेम ननोन। अक्कु नीन सूँ:ढ़ी ती बहरी उरखय। हाथी गही ओहरा- बिनतिन नननन मेनर पो:क बहरी उरखा।
पो:क ही बहरी उरूखना ती हाथी सलसंत मंज्जा अरा बा:चा ए:न ने:कन हुँ मल डा:हओन। उरमी जिया-जउँत गने दुलार लेकन रओन। अउला तिम सोंगरा परता ता उरमी आ:लो दव कुना साल-सुधी ती रअ्आ हेल्लरा।
लूर-बूझ :-
एकअम आ:लोन सन्नी अरा पयाहा मल बुझुरना चही, मला होले हाथी बेसे पोक ती ख़ोमा नेअ्ना मनी।
मेनता अरा मेंजख़ा :-
1. डअ्उ पो:क एका गुसन रअ्आ लगिया ?
2. हाथी, परता ता आ:लो गने एन्देर नना लगिया ?
3. डअ्उ पो:क, हाथिन एन्देर गे कयरारआ लगिया ?
4. डअ़उ पो:क, हाथिन लूर सिखाबआ गे एन्देर नंज्जा ?
5. र्इ ख़ी:री ती एन्देर बूझ ख़खर’र्इ ?
po:k arA petto
oNtA daHu po:k rahcA. Aw qaXLA xaww-xarrA gane soXrA parqA qA JabrA bazA mann pA:wA gusan raHA lagiyA. Aw niqkim, ullA bA:ri bewwA-mo:xA kA:lA lagiyA warA kirrar ki mann gusan xawwar gane raHA lagiyA.
A bazA e:x num oNte petto (hAQi) huE basA naVjki rahcA. Aw Bair ullA ajgo-ijgo kuwwA-nuXgA ki bazA mann e:x num saQArLA lagiyA. hAQi, kuwwo-nuXo bA:ri aMWvAri mann-mAs gahi navqun dA:zA gutTin esLA-murcA warA hebzA ciHA lagiyA, avXe parqA qA urmi jiyA-jaEuq awin mal paiqqLA lagiyA. ekA-ekA bA:ri gA, A:w qaXhay suE:Zi nu amman onworLar urmi jiyA-jaEuq mai:YA qunnwA ciHA lagiyA. urmi qi bagge, po:k gahi lA:qA-curi e:rar, awin qirxA-nA:bA lagiyA. sanni A:lon dA:hLA Kaqri hAQi ge rijJ laggA lagiyA. hAQi gahi i nalKan e:rar daHu po:k akay kaerArLA lagiyA.
unwul daHu po:k hAQin barjA:cA - anay hAQi, ni:n urmi sanni jiyA jaEuqan dA:hwi. i nalKan nin ammbay, maKle unwul nin guE buJurLoy. daHu po:k gahi kaqQan menar hAQi garjA:rA warA bA:cA - CaCem raHay, ni:n akay sanni raHwi. e:n ekA bese oXgon annem nanon. bagge baHoy hole niXgan huE qirxon warA piton ciHon.
hAQi gahi WamkAckan menar daHu po:k awin lu:r siKAbaHA ge qAk bewwA hellrA. bezA kaittkA qi unwul daHu po:k ge mokA barcA. unwul, lohAzi bA:ri hAQi parqA qarqi kirrar, mann e:x nu saQArLA jagiyA. A bA:rim po:k hAQi gahi suE:Zi nu gaqe-gaqe korcA warA suE:Zi ulam parmA hellrA. hAQi, nuVnA qi uPzArnum, ajgi-ijgu QaszA-QoszA manA hellrA. anqile po:k huE BeszAHnum bA:cA - innA niXgA ekA bese laggA lagi. ivnwA ullA ni:n ormArin sasaiq ciccki. akku ni:n buJurLay. po:k gahi kaqQan hAQi bujJrA arA bA:cA - akku e:n ne:kan huE mal qirxon-piton arA ne:kan huE sasaiq mal ciHon. se eXgan ni:n CamhA (mAP) nanke. hAQi gahi ohrA-binqi nannA menar po:k ge akay sogge laggiyA, xane Aw suE:Zi qi bahri urKA. po:k hi suE:Zi qi bahri uruxkA xo:xA hAQi salsanq maVjA arA po:kan bA:cA - innA qi e:n ne:kan huE mal qirxon-piton arA ne:kan huE sasaiq mal ciHon. awi xo:xA paqzA qA urmi jiyA-jauEq saXge-saXge wav kunA salsaMq le raHA hellrA.
lu:r-buJ :-
ekLam A:lon sanni arA payAhA mal buJurnA cahi, malA hole hAQi bese po:k qi CamhA neHnA mano.
menqA arA meVxA (savAl-jabAb)-
(¡) daHu po:k ekA gusan raHA lagiyA ?
(¢) hAQi, tozaX qA A:lo gane enwer nanA lagiyA ?
(£) daHu po:k, hAQin enwer ge kayrArLA lagiyA ?
(¤) daHu po:k hAQin akil siKAbaHA ge enwer naVjA ?
(¥) i xi:ri qi enwer bu:J xaKarLi ?